Tiomila 2006: Anders bekeken

Daar komt hij, de trein. Tussen de hoge dennenbomen door, flikkeren de lichtkegels naar ons toe, zoals een hijgende glimworm door de nacht. 15-20 man in strakke broeken en kleurrijke nylon truitjes. In enkele seconden heeft de exprestrein ons de rug toegekeerd. Ze jagen voort. Het uur is 03.20. Bækkelagets Anders Nordberg en de rest van de kopgroep is halfweg “Långa natten”, in de meest legendarische aflossing – Tiomila. 18 kilometer oriënteren in de bossen van Närke, ten zuiden van Örebro, midden in Zweden - over stok en steen, afgronden naar boven en beneden, door het moeras, op weg naar posten, in de zwarte nacht.

Op dit ogenblik zijn de bierglazen leeg en zijn de lichten uitgegaan voor de laatste gasten in de uitgaansbuurten thuis in Noorwegen. Zij proberen zich op een best mogelijke manier naar huis te oriënteren, door verlichte straten, en worden over enkele uren fris wakker in hun bed.
Anders Nordberg, op dit ogenblik waarschijlijk Noorwegens beste oriënteur, gaf het iets vroeger op de avond toe: Eigenlijk gaat het tegen gezond verstand in, waar hij mee bezig is.
-Ik versta dat mensen denken dat dit waanzin is, zei hij.

tiomila 2006

De aflossing met 10 etappes van 6,5 tot 18 kilometer lang, vogelvlucht gemeten, werd in gang geschoten in de pikkedonker, iets vroeger op de avond. Het was 23.00, toen 340 mannenploegen vertrokken als een sneltrein met hun 20 watt koplampen. Ten vroegste tien uur later zal de winnaar van de éénenzestigste Tiomila met een laurierkrans over de meet lopen. Dan heeft de ploeg afgezien, fouten gemaakt, gevloekt en georiënteerd door de 10 Zweedse mijlen, of 11,2 om precies te zijn. (112 km). Ook door de vierde etappe, de mystieke “Långa natten”.
Voor de Oslo club, Bækkelaget SK, was het vanzelfsprekend dat man in vorm Anders Nordberg deze taak voor zich zou nemen. De nieuwkomer van Kristiansand is goed genoeg om naar de kop van de wedstrijd toe te lopen en sterk genoeg om er van weg te lopen, beweren ze in het BSK kamp.

Coach Erik Østli staat er met gekruiste armen en is optimist, zoals hij altijd was geweest sinds Bækkelaget zich tussen de beste elite ploegen liep, de laatste 19 jaar. Tiomila is de belangrijkste aflossing voor BSK- zoals voor de meeste andere oriëntatieclubs. Uiteraard moet hij aanwezig zijn.
Hij is net aangekomen in het stadion met een helikopter vanuit Beitostølen, waar de triatlon ‘Villmannen’, die hij coördineerde, gedaan moest zijn voor hij naar Tiomila en zijn team kon komen. En voor die het zich afvragen: Erik Østli is zo’n enthousiast die zijn eigen spaargeld gebruikt om dit te doen.-Dit is ook mijn hobby hé. Dit zijn mijn kinderen, glimlacht hij.

Ook Bjørnar Valstad is daar. De wereldkampioen van 2004 noemt zich raadgever, maar is eigenlijk BSKs trainer een trefpunt samen met zijn vrouw Hanne Staff. Zij zit nu thuis met hun 2 maanden oude dochter Fanny en volgt haar ploegmaats op de web-tv. Ze zag haar vriendinnen naar een 23e plaats lopen in de vrouwenaflossing, waar Marianne Andersen enkele uren eerder naar de overwinning liep voor Nydalen. Met een smsje belooft ze klaar te zijn voor de volgende grote afrekening, Jukola, tijdens de zomer in Finland.

Nachtshift. "Långa natten is niet voor normale mensen"

Op het grote scherm zien we live beelden vanuit het bos. Het is 01.15 en Christian Bøen en zijn koplamp punchen als vierde, op het einde van de tweede etappe. Er verschijnt een glimlich op de gezichten in het Bækkelaget kamp. Erik Østli telefoneert:
-Gij kunt rustig gaan slapen en beter worden aan uw knie. Denk aan uw man, dat kan helpen.
Aan de andere kant zit de clubs nummer één, Anne Margrethe Hausken, met een kwetsure. Ze volgt mee op internet en over enkele minuten zal haar vriend vertrekken voor Långa natten. Anne Margrethe en Anders Nordberg is het nieuwste koppel in de ol-wereld. Het is op deze manier dat oriënteurs voor een nieuwe generatie zorgen.

Misschien is het daar door, dat Nordberg zo super goed gezind is en geen problemen ziet in de zwarte nacht. Hij kijkt zelf uit naar de 18 kilometer door de pikkedonker. Is hij knettergek?
“Långa natten” is echt speciaal. Ik zit al een half jaar met deze wedstrijd in mijn kop. Het is een grote uitdaging, misschien wel de grootste die oriëntatieloper kan krijgen, zegt de burgerlijk econoom. Hij liep zijn eerste wedstrijd in Skien als 16-jarige, sindsdien volgden er velen. Maar hoe doet hij dat – wat is het verschil tussen dag-en nachtoriëntatie? S’nachts gebruiken we ons kompas veel frequenter dan overdag, leg Anders uit. Het wordt veel op richting lopen, maar tegelijk kiezen we veel meer voor veilige wegkeuzes rond. S’nachts moet je het hoofd koel houden, en heel nauwkeurig te werk gaan.
Dat weten we ook alweer.

Vorig jaar deed hij zijn werk goed op die mystieke etappe, toen hij voor Kristiansand OK het gat naar de kopgroep toeliep, er van weg liep en alleen naar de wissel kwam. Hij heeft WK-brons en 3 Noordse kampioenen titels (noords = nordic). Maar deze lange nachtetappe is speciaal.
-De belevenis van vorig jaar is misschien wel het grootste wat ik meegemaakt heb als oriënteur. Om alleen als eerste naar de wissel te lopen na “Långa natten”… Dat vergeet ik nooit.

Anders Nordberg. rechts boven samen met Erik Østli

Précies om 02.28 vertrekt Anders Nordberg op zijn nachtelijke tocht. Martin Soukop op de derde etappe gaf hem een goed uitgangspunt. Weg als 15e ploeg in aanvalspositie, een goeie drie minuten van de eersten, met de winnaars van vorig jaar Södertälje Nykvarn. En op de hielen gezeten door Halden Skiklubb, voor wie de veteraan Petter Thoresen (40) de kaart doorgaf aan Tore Sandvik. Dit kan een wedstrijd worden waarvan Anders zich alle mogelijke scenario’s van voorgesteld heeft. Hij en Tore, zij aan zij, als kloeke tegenstanders.
Petter Thoresen, vicepresident in de Noorse oriëntatie federatie en vierdubbel wereldkampioen blijft stil staan, snakkend naar adem, terwijl Tore Sandvik de jacht opent op Anders Nordberg en de lopers daarvoor. Hij benijdt Anders zijn opgave niet.
-De etappe is extreem lang, zegt hij tussen in een uitademen. –Extreem koud, extreem zwaar en op sommige plaatsen extreem nat.
Hij weet waarover hij praat. Voor de zoveelste keer is hij een belangrijk stukje van Haldens team, dat over enkele uren voor de zevende keer in negen jaar hoopt te winnen.

In een hoek van de open vlakte, waar de voorbije 24 uur meer dan 10000 oriënteurs over liepen blinkt een provisorische lichttoren. Een snackbar op wielen wordt er opengehouden. Hier wonen de studenten met slagwoord “Hu og Hei”, van de technische hogeschool in Trondheim.
De mannen in groen en geel van NTHI –of NTNUI, zijn al jarenlang een kleurrijk onderdeel van Tiomila. Met meer dan 150, meer of minder serieuze, oriënteurs namen ze elk jaar de intocht in de arena. Met meegebrachte hoornmusiek en grote trommels maken ze lawaai dat zelfs de elanden, die naar de verste hoeken van het bos gejaagd zijn, kunnen horen. Ze wonnen ook al - vier keer bij de vrouwen. Maar voor de meesten is deelnemen belangrijker dan winnen. Enkele jaren geleden, toen het pijpenstelen regende, startte een 2e loper van NTNUI’s 7e ploeg met snorkel, zwembril, duikpak en flippers. Hij bleef de hele nacht weg, maar kwam uiteindelijk tevreden aan de finish. S’morgens had hij zijn 12 kilometer volbracht.
”Hu og hei”

Tussen de dennenbomen probeert Anders Nordberg zich te concentreren om geen fouten te maken. Voor amateurs is het soms goed te horen dat ook toporiënteurs de fout in gaan. Want dat is wat Anders doet deze nacht – een beetje toch. Het eerste half uur laat hij 5 minuten liggen. Maar ook de anderen ploegen hebben problemen. Wanneer de kopgroep aan de meldpost komen zijn alle toppers erbij. Anders is aanvallend en sterk. Vanaf daar is de BSK-loper machinist van de trein.

04.12,58. Anders Norberg heeft zijn werk gedaan. Hij puncht in het wisselveld en is daar waar hij wou zijn – aan de leiding. Eerst.
Halden Skiklubb en Tore Sandvik zijn daar ook, maar s’nachts was het duidelijk wie de chef was. –Goed gedaan, zegt Tore en geeft zijn collega in de nationale ploeg een schouderklop.
Achteraf lijkt Anders Nordberg onwaarschijnlijk weinig vermoeid te zijn van dat uur en 44 minuten tegen een waanzinnig tempo. Hij glimlacht terwijl hij droge kleren aantrekt voor de clubtent.
Nu kan hij vooruit kijken.
Al over één week is het EK in Estland. En het WK is in Denemarken begin augustus. Dat zijn de belangrijkste doelen. Om zijn dromen te vervullen traint hij 800 uur per jaar. In de winter kon hij dankzij zijn persoonlijke sponsors twee langere trainingsstages doen in Zuid-Afrika en Zuid-Frankrijk. Hij voelt zichzelf dan ook een beetje geprivilegeerd.

Om 05.08 komt de zon op, maar hij speelt nog wat met de wolken die boven de bossen hangen. Het is slaaptijd nu. De stoerste jeugd, die de dag voordien in de jeugdaflossing met vier etappes liepen, volgen nog steeds mee. Langst de finish zitten en liggen mensen al dan niet in slaapzakken mee te volgen. In de bar worden nog steeds koffie en broodjes verkocht, maar de wachtrij is weg. De geur van Zweeds eten kleeft aan de ochtendmist. Aan een van de tafels zit een Fin met een sterk Zweeds bier voor zich. Wat heb ik fouten gemaakt..., vertelt hij. Het is vier uur geleden sinds hij finishte op de eerste etappe.
Natuurlijk verdient hij een pintje.

Start, Finish, Wissel met Petter en Tore, Ntnui

Mads werd 14 maanden geleden geboren. In een kinderbedje in Modum OLs militaire tent in de rustzone ten noorden van de arena, slaapt hij rustig. Mama en papa zijn oriënteurs en mads was al op verschillende wedstrijden. Zo gaat dat in deze sport en niemand zal verrast zijn als Mads zelf een oriënteur wordt binnen enkele jaren.
-Koffie of grenadine, biedt Jens Arne Kopland aan in de tent warmte. Hij is 47 en oudst bij Modums ploeg, maar hij is ook de drijfkracht achter de ploeg die bij de 150 eersten wilt eindigen. Øyvind Enger zit in een campingstoel lang hem en debuteer in de mannenreeks. Hij is klaar wakker en verheugd zich op zijn achtste etappe.

Wanneer Bjørnar Valstad door de bocht komt, om de Deen Mikkel Lund af te lossen voor de laatste Etappe, is het acht over acht geworden. Bækkelaget heeft geen kans meer op een overwinning zoals in 1997 en 2001 toen Bjørnar zelf naar de overwinning liep op de laatste etappe. De achterstand bedraagt namelijk bijna tien minuten.
In plaats daarvan is het Halden Skiklubb met de Fin Mats Haldin die op imponerende wijze zijn Zweedse concurrenten versloeg. Halden wint voor de zevende keer en is heer een meester in deze klassieker.

Maar Bækkelaget was er bij om het verloop van de aflossing te bepalen en Anders Norberg heeft nog steeds een smile op zijn gezicht. Het is 09.20. Hij weet dat er volgend jaar een nieuwe trein vertrekt.

(dagbladet 02/05/2006: p1 - p2)

Ook dit jaar zal Anders Nordberg Långa natten lopen, volg de hele wedstrijd live zaterdag van 11h tot zondag 9h mee op web-tv. www.tiomila.se